(ingezonden door: Ineke ten Cate, Lid van Platform Zambia, Voorzitter stichting Muli Shani Zambia)
In Lusaka sprak ik kort met Klaske Hiemstra, PUM-vertegenwoordiger in Zambia. PUM staat voor Programma Uitzending Managers.
Zij vertelde het volgende: omdat ZESCO steeds duurder en niet betrouwbaarder wordt zijn er veel kansen voor zonne-energie. Commerciële bedrijven schieten als paddenstoelen uit de grond.
Met de Zambiaanse Alfred Mumba als chauffeur ben ik naar het noorden gereden.
Het eerste wat me op viel toen ik van Lusaka naar het noorden reed was het groot aantal kleine zonnepaneeltjes bij de huisjes, meestal op de grond geplaatst. Deze zijn goedkoop. Er is geen geld om grotere te kopen. Volgens Alfred worden die gebruikt voor licht, maar vooral ook voor de TV. Ze hebben maar een kleine capaciteit en gaan niet zo erg lang mee. Ze worden op grote schaal verkocht door “snelle jongens”, die daarna verdwenen zijn en geen verdere service verlenen. Op mijn vraag waarom niet collectief, kreeg ik als antwoord dat iedereen voor zich koopt door onderling wantrouwen. Het probleem is dat sommigen naast licht en TV ook een koelkast willen aansluiten of elektrische apparaten willen gebruiken. Daar komt ruzie van, dus koopt iedereen zijn eigen paneeltje.
Op de markt in Mpika zag ik de panelen in allerlei maten, ook met aanvullende grotere accu’s, maar eigenlijk ook met weinig back-up. Ook vraag ik me af hoeveel kennis van zaken de verkopers hebben.
Paul Barnes, eigenaar van Pioneer Camp in Lusaka maakt gebruik van zonne-energie in zijn bushcamps. Hij heeft daar echter nog steeds een generator stand-by omdat er tijdens donkere periodes toch te weinig energie wordt verkregen.
Fr. Thomas van het Bisdom in Mpika vertelde dat ook zij in de afgelegen gebieden gebruik maken van zonne-energie, (vaak toch met back-up van een generator). In Lusaka zijn meerdere solarbedrijven, maar hij waarschuwde voor de goedkopere bedrijven. Er zit nogal wat kaf tussen het koren.
Zowel Paul Barnes als Fr. Thomas doen zaken met SUNTECH in Lusaka. En, verrassend, één van de drie directeuren is de Nederlandse Gerda Smulders. Na mijn bezoek aan het noorden, en terug in Lusaka, ben ik op zoek gegaan naar SUNTECH en heb ik mij spontaan gemeld voor Gerda Smulders.
Wat een geluk. Ze was aanwezig en kwam me meteen begroeten.
In ons gesprek kwamen kort de volgende zaken aan de orde.
- Het lijkt alsof er grote vorderingen gemaakt worden in Zambia, maar dat valt nog wel tegen.
- Het schijnt dat de regering een samenwerking met ZESCO nastreeft om net als b.v. in Nederland overcapaciteit van de zonnepanelen in te nemen.
- Veel solarbedrijven zijn na enkele jaren al weer verdwenen. Voor vragen en/of back-up komt men dan bij Suntech, die meestal niet zo veel voor hen kan betekenen.
- Te veel NGO’s uit Nederland komen terecht bij die bedrijven. Gevolg: teleurstelling.
- Ja, het klopt dat Suntech wat duurder is (hoeveel weet ik niet), maar dan heb je ook kwaliteit en service.
- Heel belangrijk vindt Gerda, dat er bij plaatsing van een groter systeem (voor gezamenlijk gebruik) in een village, altijd een gedegen organisatie staat en dat een betalingssysteem wordt gehanteerd. Mensen moeten leren/begrijpen dat vooruitgang en ontwikkeling geld kost. En inspanning.
- Al mijn genoemde valkuilen kloppen.
Ook instructies over het gebruik van b.v. koelkasten en vrieskisten moet worden aangepakt.
Wij weten dat deze regelmatig moeten worden ontdooid om de ijsvorming te verwijderen.
De Zambiaan weet dat over het algemeen niet of denkt dat elke ijslaag helpt. Koelkastdeuren staan te lang open, sluiten niet goed door verdroogde rubbers, enz.
De valkuil van de westerse hulpverleners is dat wij ons soms niet voor kunnen stellen dat men met name in de rurale gebieden dingen niet weet of kan weten.
Voorlopig is mijn dringende advies aan NGO’s in Nederland om vooral gebruik te maken van de diensten van Suntech. www.suntech-zambia.com
Delden, januari 2018
Ineke ten Cate, Lid van Platform Zambia
Voorzitter stichting Muli Shani Zambia