15 januari 2018 van 12:45 tot 13:45
Gemeenteleden in een kerk in Lusaka die aan het bidden zijn tegen de machten van het kwaad. © Johanneke Kamps
Op 15 januari 2018 verdedigt Johanneke Kamps haar proefschrift in het Academiegebouw. Uit haar onderzoek naar satanisme in Zambia blijkt dat onzekerheid verhalen over satanisme in hedendaags Zambia overtuigingskracht geeft.
In Zambia worden verhalen over Satan en zijn menselijke helpers, de satanisten, op grote schaal gedeeld. Voor een Zambiaans publiek zijn ideeën over satanisten die ongelukken en andere ellende veroorzaken plausibel, omdat ze passen in een web van verhalen, bekend uit de Afrikaanse traditie, uit Nigeriaanse films, en uit de populaire pinksterkerken.
ONZEKER BESTAAN
Op verschillende manieren geven verhalen over satanisme uitdrukking aan de onzekerheid van het bestaan in Zambia. Adolescenten die zich onzeker en geïsoleerd voelen, vinden in satanisme een verklaring voor hun negatieve ervaringen. Voor predikanten in pinksterkerken vormen de getuigenissen van ex-satanisten bewijsplaatsen die gebruikt worden in een debat over hoe de werkelijkheid in elkaar zit: de machten van het kwaad bestaan echt, en moeten in een spirituele oorlog overwonnen worden.
Binnen een lokale gemeenschap - een stad, een schoolgemeenschap of een kerk - vormen geruchten over satanisme een signaal voor spanningen rond de oneerlijke verdeling van geld, macht en status.
De droom van een ontwikkeld, modern Zambia is voor veel mensen niet uitgekomen.
VERBORGEN KRACHT
Verhalen over satanisme brengen verborgen krachten achter verwarrende omstandigheden aan het licht. Aan de ene kant kan dit de onzekerheid verlichten: wat eerst onbegrijpelijk was, is nu verklaard, het heeft een plek gekregen. Aan de andere kant kan de onzekerheid vergroot worden door de populariteit van verhalen over satanisme: wie bang is, ziet ineens overal satanisten die het op hem/haar gemunt hebben. In elk
geval is duidelijk dat al deze onzekerheden een vruchtbare voedingsbodem vormen voor verhalen over satanisme.
Een uitgebreide samenvatting van deze dissertatie vindt u hier.